Başarılı Bir İş Görüşmesinin Sırları:
İşe alım sürecinde, pozisyonu dolduracak doğru kişiyi bulmak çok önemlidir çünkü Türkiye’de yasal çalışma süresinin haftada 45 saat olduğu düşünülürse işte geçen süre, aile ya da arkadaşlarla geçen toplam süreden daha fazladır.
Görüşme Aşamaları
İş görüşmesi öncesinde ve sonrasında dikkat etmeniz gereken bazı hususlar vardır.
Bunları şöyle sıralayabiliriz:
a) Görüşme Öncesi:
Görüşme öncesi bir takım hazırlıklar yapmak gerekir. Kuşkusuz işveren de bazı hazırlıklar yapacaktır. Görüşme öncesi yapmanız gereken hazırlıkları şöyle sıralayabiliriz:
Firma ve Pozisyon Hakkında Bilgi Toplayın:
Önbilgi toplanması, işverenin bu konuda zaman kaybetmesini önler. Aynı zamanda işle ne kadar ilgili olduğunuzu göstermiş olursunuz. Fırsat bulursanız görüşme sonunda merak ettiğiniz soruları da sorabilirsiniz.
Görüşmede Belirtilecek Ana Konuların Saptanması:
Görüşmeyi işveren yönlendirir ancak siz de sormak istediğiniz ana konuları belirleyerek gündeme getirebilirsiniz. Özellikle güçlü olduğunuz yönler, pozisyon ve iş hakkındaki bilginiz, geçmişteki başarılarınız, firmaya katabilecekleriniz, o iş için istekli olduğunuz konularında neleri belirteceğinizi önceden tasarlayın. Bu konularda söylemeyi planladığınız konular, özgeçmişinizde belirttiklerinizle uyumlu olsun. Görüşmede belirteceğiniz konular, o pozisyon için neden sizin seçilmeniz gerektiği konusunda işvereni ikna edecek türden olmalıdır.
Görüşmede Sorulabilecek Sorulara Hazırlanılması:
Görüşmede sorulacak tüm soruları önceden tahmin etmek imkânsızdır ancak görüşmenin amacını biliyorsunuz: İşe uygunluğunuzu belirlemek. Bu amaçla sorulabilecek başlıca soru tiplerini şöyle sıralayabiliriz.
Görüşme Yerinin Öğrenilmesi:
Görüşme yerinin adresini bilmek yetmez. Yerin tam olarak nerede olduğunu, ulaşım araçlarını ve saatlerini, ulaşımın ne kadar sürdüğünü öğrenmelisiniz. Bu araştırma, görüşmeye geç kalmamak veya çok erken gitmemek açısından önemlidir. Görüşmeye geç kalırsanız hiç iyi bir izlenim bırakmazsınız.
Çok erken giderseniz de önceki adaylar ile karşılaşıp aday gizliliğini bozarsınız. En uygunu görüşme saatinden 5-10 dakika önce görüşme yerinde hazır bulunmaktır.
Görüşme Kıyafetlerinin Hazırlanması:
Görüşmeye hangi kıyafetle gideceğiniz çok önemlidir. Çünkü işverende bırakacağınız ilk izlenim, kıyafetinizle olacaktır. Görüşmeye giderken giyilecek kıyafetler konusunda belirli bir kural yoktur ancak işe alındığınızda giymeniz gerekenden biraz daha resmi bir kıyafetle görüşmeye gitmeniz önerilir. Bu yüzden o iş yerinde ne tür kıyafetlerin giyildiğini araştırmaya çalışın. Kıyafetinizin temiz ve ütülü olması, kendinize verdiğiniz değeri gösterir. Yine sade bir kıyafet, aksesuar ve makyaj, görüşmecinin dikkatinin dağılmasını önler. Görüşmede giyeceğiniz kıyafetin önceden hazır olması, son anda ortaya çıkabilecek karışıklıkları önler.
Görüşmeye Götürüleceklerin Hazırlanması:
Görüşme öncesinde son anda ortaya çıkabilecek aksaklıkları giderebilecek malzemeleri ve dokümanları önceden hazırlayıp çantanıza koymanız önerilir.
Bu dokümanlara şu örnekler verilebilir:
Not defteri ve kalem.
b) Görüşme Sırası
Görüşmeye zamanında gidin. Görüşmeci henüz müsait değilse beklerken sekreterle veya çevredekilerle çok fazla konuşmayın. Sekreterin ismini öğrenin ve ona ismi ile hitap edin. Bekleme süresini firma broşürlerini, çevreyi inceleyerek geçirin.
Görüşmeye başlamadan önce heyecanınızı yenmeye çalışın ve görüşme sırasında rahat davranın. Görüşmede heyecanlanmamak için şunu düşünün “Bu görüşme dünyanın sonu değil!” Üstelik deneyimli bir işveren heyecanınızı anlayacak ve sizi rahatlatmaya çalışacaktır. Yine sizi rahatlatmaya yönelik bir başka bilgi şudur: “İyi sunum önemlidir ama nitelikleriniz o iş için uygun değilse, genellikle yetmez”.
İşveren “Buyurun oturun” demeden veya benzeri bir işaret yapmadan oturmak genelde hoş karşılanmaz. Otururken ne sandalyenin ucuna oturun ne de evdeki gibi rahat olun. İşverene karşı, dik ve rahat bir oturuş sergileyin.
Görüşme sadece aday için değil; görüşmeci için de stresli bir ortamdır ancak işveren genellikle bunu bilir ve daha mülakat başlarken ortamı yumuşatmaya çalışır. Bu arada sorulan “Nasılsınız?” “İşyerini kolay buldunuz mu?” gibi sorular, bu türdendir. Siz de kısa ve olumlu cevaplarla işverenin ortamı rahatlatmasına yardımcı olun. Güler yüzlü olmak ve gülümsemek her zaman olumlu bir izlenim bırakır.
Siz de böyle bir izlenim bırakmaya çalışın. İşveren, görüşmenin ilk dakikalarında aday hakkında bir izlenim edinir ve bu önyargı, görüşme boyunca sürer. Dolayısıyla görüşmeye başlarken işveren üzerinde olumlu bir etki bırakmaya çalışın.
İşveren hakkınızda hiçbir bilgiye sahip olmadığı için her davranışınızı değerlendirmeye çalışacaktır. Beden dili konusunda bilgi edinmeniz, bu konuda hazırlıklı olmanızı sağlar. Görüşmenin başlangıcında çoğu işveren, firma ve pozisyon hakkında bilgi verir. Bu aşamada sizin de bir ön araştırma yaptığınızı belirtmeniz, genellikle o işe duyduğunuz ilginin derecesini göstermesi bakımından olumlu bir izlenim bırakır.
Ücret Pazarlığı
İş görüşmelerinde veya ‘İş başvuru formu’ doldururken her zaman en çok tereddüt edilen bölüm, ücret belirtmek için ayrılan kısımdır. “Ya verebileceklerinden daha az bir maaş ister ve daha çok para kazanma fırsatını kaçırırsam?”, “Ya çok yüksek bir maaş istediğim için beni değerlendirmeye almazlarsa?”, “Sektördeki fiyatları bilmiyorum, ya çok mantıksız bir rakam söylersem?” Bunlar genellikle ilk aşamada aklınıza gelen ve ücret belirtmemenize sebep olan etkenlerden bazılarıdır.
Aklınızda kesin bir şey yok ise iş görüşmesine gittiğinizde ya da ‘başvuru formu’ doldururken, ücret kısmını açık veya tartışılabilir bırakmanızda fayda vardır. Eğer ücret belirtmek zorundaysanız, bir ücret aralığı yazmanız daha doğru olur. Kesin bir rakam söylemeniz gerekirse görüşmeden önce benzer pozisyonlarla ilgili güncel ücret bilgileri ile ilgili araştırma yapmanızda fayda vardır.
Size teklif edilen ücreti karşı çıkmadan hemen kabul etmek zorunda değilsiniz. Maaş konusunu tartışmaktan çekinmeyin. Güçlü taraflarınızı ortaya koyun, artılarınızın değerlendirilmesini isteyin. Ama aynı zamanda istediğiniz maaşın sadece sizin için değil karşı taraf için de bir kazanç sağlaması gerektiğini unutmayın. Bu yüzden her zaman mantıklı taleplerde bulunmaya özen gösterin, karşılanamayacak bir ücret talep etmeyin.
Karşınızdakini ikna edebilmek için firmanın ihtiyaçlarının farkında olduğunuzu, size verecekleri maaşın şirketin yararına olacağını söyleyebilirsiniz. Bu teklifi kabul ettirememe olasılığınızı düşünerek, isteklerinizin en azından bir kısmını karşılayabilecek ‘B planınız’ her zaman bulunsun.
Maaş, kazancınızın sadece bir boyutudur. Aylık olarak elinize geçen net maaş değil; brüt maaşınız, ikramiyeler, sigorta, alacağınız zamlar, kariyer olanakları, tatiller, edinebileceğiniz bilgi ve beceriler, özlük haklarınız; bütün bunlar da kazancınızın bir parçasıdır. Bu sebeple bir teklifi değerlendirirken, tüm koşulları göz önünde bulundurmanızda fayda vardır. Kısa vadede kazançlı bir iş isteği içinde olabilirsiniz ancak uzun vadede kariyer olanaklarınızı göz ardı etmeyin.
Kazanan siz olmalısınız; karar vermek için zaman istemenizde sakınca yok. Hem sizin hem de işverenin memnun olması için bu süreye ihtiyacınız olabilir.
c) Görüşme Sonrası
Görüşmenin hemen sonrasında izlenimlerinizi not alın. Bu tür izlenimlerden hem o firma ile sonraki görüşmelerinizde hem de diğer firmalarla yapacağınız mülakatlarda yararlanırsınız. Görüşme sırasında not alma imkânınız yoksa işverenin firma ve pozisyon hakkında verdiği bilgilerden hatırlayabildiklerinizi not edin. Bu tür bilgiler, tekrar çağrılmanız durumunda işe yarayacaktır.
Görüşmenin sonucunu öğrenmek için firmayı aramanıza gerek yok. Çağrılmanıza karar verilirse, firma ilgilileri sizi arayacaktır. Görüşmeden sonra belirtilen süre içinde aranmamışsanız işe kabul edilmemişsiniz anlamına gelir ancak insan kaynaklarına önem veren firmalar görüşme olumsuz sonuçlansa bile bu durumu adaya bildirir.